Phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình trích trong Truyện Kiều của Nguyễn Du

 Đề bài: Anh chị hãy viết bài văn phân tích đoạn thơ Nỗi thương mình trích trong Truyện Kiều của Nguyễn Du.

Mẫu số 1

Đọc kiệt tác Truyện Kiều của đại thi hào Nguyễn Du, người đọc như được dõi theo từng bước chân trên chặng đường cuộc đời của nàng Kiều tài sắc vẹn toàn mà bạc mệnh, cùng vui về mối tình đẹp Kim – Kiều, cảm thương trước hành động bán mình để chuộc cha của nàng, rồi đồng cảm xót thương khi Kiều phải vào chốn lầu xanh ô nhục. Tất cả những điều ấy là nhờ vào tài năng nghệ thuật của Nguyễn Du đã để lại cho nền văn học nước nhà một tuyệt tác văn chương.

Đoạn trích “Nỗi thương mình” trích trong Truyện Kiều là những câu thơ mà Nguyễn Du dành cho nhân vật chính trong tác phẩm của mình là nàng Kiều lên tiếng tự xót thương cho số phận đau đớn tủi nhục của mình sau khi bị mắc lừa Sở Khanh và bị Tú Bà đẩy vào chốn lầu xanh sống cuộc đời nhơ nhớp, ô nhục.

Những câu thơ mở đầu đã vẽ ra một viễn cảnh tại chốn lầu xanh – nơi mà nàng Kiều bị ép vào đó:

Biết bao bướm lả ong lơi
Cuộc vui đầy tháng trận cười suốt đêm
Dập dìu lá gió cành chim
Sớm đưa Tống Ngọc tối tìm Trường Khanh

Những hình ảnh mang tính ước lệ tượng trưng đã được Nguyễn Du sử dụng để vẽ nên một bức tranh về khung cảnh nơi đây: “bướm lả ong lơi”, “cuộc vui”, “trận cười”…khiến người đọc có thể tưởng tượng ra một không khí vui tươi nhộn nhịp tại nơi “mua sắc bán hoa” này. Đặc biệt việc sử dụng các điển tích điển cố là bút pháp nghệ thuật được Nguyễn Du sử dụng phổ biến trong Truyện Kiều và ở đây cũng vậy, “lá gió cành chim” và “Tống Ngọc, Trường Khanh” là  các điển tích điển cố được tác giả sử dụng để chỉ khách làng chơi. Bề ngoài là vui vẻ đấy nhưng ẩn sâu bên trong cái vẻ hào hoa ấy là cuộc sống tăm tối của những số phận như nàng Kiều.

Sau khi miêu tả khung cảnh chốn lầu xanh, tác giả đi vào miêu tả tâm lý của nàng Kiều:

Khi tỉnh rượu lúc tàn canh
Giật mình, mình lại thương mình xót xa

Trong mỗi cuộc vui, nàng uống rượu để quên đi tất cả nhưng không thể lúc nào cũng say được, nàng uống rượu để rồi đến khi tỉnh lại thì bao nỗi ê chề nhục nhã lại ùa về trong tâm trí nàng, nàng “giật mình”, một cái giật mình trong nhận thức khi Kiều ý thức được về phẩm giá của mình để rồi mình lại tự thương mình, ba chữ mình được lặp lại cho ta thấy nỗi đau khổ giằng xé trong tâm trí nàng như thế nào?

Nàng cũng đã từng có một cuộc sống đầy đủ hạnh phúc đấy chứ, nhưng giờ đây cuộc sống đó đã lùi vào quá khứ bỏ lại nàng với cuộc sống tại nơi được coi là “dơ bẩn” của xã hội:

Khi sao phong gấm rủ là
Giờ sao tan tác như hoa giữa đường
Mặt sao dày gió dạn sương
Thân sao bướm chán ong chường bấy thân

Nguyễn Du đã sử dụng những phép đối trong những câu thơ trên: “khi sao”, “giờ sao”; “mặt sao”, “thân sao” theo sau những từ đó là những hình ảnh mà Kiều dùng để nói về bản thân mình với bao nỗi tủi nhục, đắng cay nàng phải nếm trải mà không biết chia sẻ cùng ai, chỉ biết tự mình xót thương cho số phận của mình, các hình ảnh ẩn dụ “hoa, gió, sương, bướm, ong” và thủ pháp nghệ thuật đối có tác dụng cực tả nỗi đau đớn về tinh thần này.
Đến đoạn này, một lần nữa Nguyễn Du lại miêu tả kĩ hơn về cuộc sống chốn lầu xanh – nơi mà Kiều đang sống nhưng tưởng như là đã chết:

Đòi phen gió tựa hoa kề
Nửa rèm tuyết ngậm bốn bề trăng thâu
Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu
Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ
Đòi phen nét vẽ câu thơ
Cung cầm trong nguyệt nước cờ dưới hoa

Một bức tranh về khung cảnh chốn lầu xanh được tác giả vẽ ra với đầy đủ những cảnh sắc nào hoa của mùa xuân, gió thổi của mùa hạ, ánh trăng sáng vằng vặc của mùa thu và tuyết trắng rơi của mùa xuân, không những vậy tại nơi đây còn có “cung cầm”, “nước cờ dưới hoa”, “nét vẽ” và câu thơ hàm ý về cầm, kì, thi, họa là những “ngón tài” mà Kiều rất say mê. Trước cảnh vật hoa lệ, mĩ miều như thế, đáng lẽ ra tâm trạng của nàng Kiều phải vui nhưng Nguyễn Du lại viết:

Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu
Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ

Hai câu thơ cho ta thấy Kiều không những không vui tại chốn có vẻ đẹp hoa lệ này mà tâm trạng của Kiều chỉ là nỗi buồn chồng chất nỗi buồn mà thôi. Chỉ với hai câu thơ thôi nhưng Nguyễn Du đã thể hiện nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật bậc thầy của mình qua việc “tả cảnh ngụ tình” mượn cảnh vật để nói về tâm trạng con người. Cảnh vật chỉ là những thứ vô tri, vô giác vậy mà trong thơ Nguyễn Du nó đã trở thành những sinh thể có hồn, cảnh vật biết “đeo sầu” và buồn theo nỗi buồn của con người, chỉ trong thơ của Nguyễn Du ta mới có thể thấy mối liên hệ giữa cảnh vật và con người.

Ngoài mặt thì Kiều vẫn phải tươi cười để chào đón khách nhưng đó chỉ là cái “cười gượng” cười ép buộc mà thôi:

Vui là vui gượng kẻo là
Ai tri âm đó mặn mà với ai?

Câu hỏi tu từ đã khép lại đoạn trích như một sự hoài nghi, bế tắc về cuộc sống hiện tại của Kiều, tìm đâu ra “tri âm” tại một nơi như thế?

Đoạn trích “Nỗi thương mình” là tiếng lòng của nàng Kiều sau khi bị lừa vào chốn lầu xanh. Với nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật bậc thầy của mình, Nguyễn Du đã cho người đọc thấy được tâm trạng cô đơn tủi nhục của Thúy Kiều, qua đó làm nổi bật giá trị nhân đạo sâu sắc của tác phẩm và tố cáo xã hội phong kiến thời xưa đã chà đạp lên phẩm giá con người.

Theo: Ngọ Thị Quỳnh

Anh chị hãy viết bài văn Phân tích đoạn trích Nỗi thương mình trong Truyện Kiều của Nguyễn Du – Mẫu số 2

Mở bài: Giới thiệu tác giả và tác phẩm Truyện Kiều – Nguyễn Du

Truyện Kiều được mệnh danh là tác phẩm thiên tài của Nguyễn Du. Con người tài giỏi ấy đã mang đến cho chúng ta cuộc đời của một phận má đào hồng nhan nhưng bạc mệnh. Theo những câu thơ của Nguyễn Du từng chặng đường đời của Thúy Kiều đều hiện ra trước mắt ta. Thế nhưng đau đớn nhất, uất hận nhau, nhục nhã nhất có lẽ được thể hiện rõ nhất trong đoạn trích nỗi thương mình. Nàng có đau đớn khi quyết định bán thân, đau đớn khi phải trao duyên, buồn trông trong lầu ngưng bích… nhưng nhục nhã nhất là tâm trạng của người con gái tài sắc bỗng biến thành gái lầu xanh bạt nhược rẻ tiền.

Thân bài: Phân tích đoạn trích Nỗi thương mình (Truyện Kiều – Nguyễn Du)

Bốn câu thơ đầu như mở ra trước mắt ta cảnh tượng chớ trêu của Kiều trong chốn thanh lâu đầy nhục nhã ấy:

“Biết bao bướm lả ong lơi
Cuộc say đầy tháng trận cười suốt đêm.
Dập dìu lá gió cành chim,
Sớm đưa Tống Ngọc tối tìm Trường Khanh. ”

Chỉ qua có bốn câu thơ thôi mà hình ảnh một thanh lâu hiện lên với những nét ăn chơi. “Biết bao” như thể hiện được số nhiều của cuộc chơi kia, không biết bao nhiêu là ong bướm lả lơi. Ở đây Kiều được chứng kiến những cảnh tượng lả lơi của những cô gái cùng với những khách phong lưu kia. Những trận say những trận cười đùa hiện lên qua ngày qua tháng. Nó diễn ra thường ngày cả tháng cả năm đều như thế. Và nàng cũng đã trở thành một cô gái lầu xanh nhưng bản thân nàng không thể chấp nhận được cuộc sống nơi đây. Những đôi trai gái vẫn cứ dập dìu đưa nhau. Bằng điển cố điển tích Tống Ngọc Trường Khanh, nhà thơ đã thể hiện được tâm trạng của Kiều khi gặp những khách làng chơi nổi tiếng là phong lưu. Nàng phải tiếp những con người phong lưu ấy. Có thể nói tất cả những hình ảnh ấy đã nói lên cuộc sống xô bồ nhơ nhớp và sự bẽ bàng của người con gái nơi đây. Và phải chăng nàng Kiều của chúng ta đang buồn tủi bẽ bàng?.

Trước cuộc sống ấy Kiều thể hiện tâm trạng nỗi niềm của bản thân mình qua những câu thơ tiếp theo:

“Khi tỉnh rượu, lúc tàn canh
Giật mình, mình lại thương mình xót xa”

Kiều thể hiện tâm trạng của mình khi tỉnh rượu thì giật mình mà thương chính mình đến xót xa. Con người tài sắc ấy không bao giờ nghĩ mình lại rơi vào tình cảnh như thế càng không nghĩ mình lại phải tiếp những khách làng chơi kia. Chính vì thế mà nàng cảm thấy giật mình trước cảnh tượng say của mình. Nàng tỉnh vào cái lúc mọi người đều đã đắm chìm vào trong giấc ngủ, tỉnh dậy với một người nằm bên vô cùng xa lạ, với thân hình tả tơi không chiêm y của mình mà thấy giật mình đau đớn xót xa. Cái khoảnh khắc tàn canh ấy cũng là một tất cả những tâm sự của người con gái được bộc lộ, không gian yên ắng như một cái hố đen không đáy để cho người phụ nữ ấy nói hết lòng mình chôn vùi xuống cái hố đen ấy. Nhịp thơ 3/3 và 2/2/2/2 như thể hiện được cái giật mình cái xót xa của nàng Kiều. Có lẽ khi đọc hai câu thơ này lên không ai khỏi xót xa mà rơi lệ nghẹn ngào thay cho số phận của nàng Kiều.

Tiếp đến những câu thơ sau nỗi đau của kiều được hiện lên rõ rệt hơn. Nỗi đau ấy như thành hình thành khối chất chứa trong lòng người con gái xinh đẹp:

“Khi sao phong gấm rủ là,
Giờ sao tan tác như hoa giữa đường.
Mặt sao dày gió dạn sương,
Thân sao bướm chán ong chường bấy thân!”

Nàng nhớ đến ngày xưa và lại trở về với cái thực tại bây giờ. Ngày xưa càng đẹp bao nhiêu thì ngày nay lại tàn tạ thê lương bấy nhiêu. Cuộc sống ngày xưa của nàng là một cuộc sống phong gấm che chắn êm đềm mà chính chuyên vậy mà giờ đây lại tan tác như hoa giữa đường. Hình ảnh hoa giữa đường ấy như thể hiện cho số phận người con gái như bông hoa đẹp thế mà lại bị người đời giày xéo đến tan tác giữa đường đời. Mặt dày dặn biết bao nhiêu sương gió, thân kia đến bản thân nàng cũng chán chính mình nữa. Nỗi đau ấy làm cho vơi với một người con gái chính chuyên như thế. Khuôn mặt của nàng bây giờ chỉ có một sắc thái trơ lì trước tất cả. Cảm xúc tình yêu đời dường như mất hết. Chẳng khác nào một địa ngục trần gian chôn vùi người con gái đẹp.

Sự ngậm ngùi được thể hiện trong tâm trạng của Kiều trong những câu thơ tiếp theo:

“Mặc người mưa Sở mây Tần,
Những mình nào biết có xuân là gì.
Đòi phen gió tựa hoa kề,
Nửa rèm tuyết ngậm bốn bề trăng thâu. ”

Mặc cho người ta vui thú dục vọng còn bản thân Kiều chẳng thấy hạnh phúc sung sướng gì, nàng chỉ thấy nhục nhã cho tấm thân của mình mà thôi. Và bức tranh kia có đủ cả phong, hoa, tuyết, nguyệt thế nhưng nàng chẳng cảm thấy vui, chẳng thấy xuân ở đâu cả. trong lòng nàng chỉ có một tâm trạng đó chính là tủi nhục đau đớn bẽ bàng.

Và khi nàng có vui thì cũng chỉ là cái vui gượng mà thôi. Trong chốn lầu xanh ấy không gian cũng đẹp, phong hoa tuyết nguyệt thế nhưng cũng không thể khiến cho lòng nàng vui lên được:

“Vui là vui gượng kẻo là,
Ai tri âm đó mặn mà với ai?”

Hỏi người tri âm có mặn mà với ai được. Từ “ai” hiện lên nghe thật chua xót biết bao nhiêu, ai chẳng biết là ai nàng làm sao tìm được tri âm trong chốn lầu xanh phong lưu ấy. Nàng cảm thấy như tuyệt vọng.

Và kết thúc cho sự thương xót bản thân nàng Kiều nhà thơ Nguyễn Du kết thúc bằng hai câu thơ lắng đọng:

“cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu
Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”

Cảnh kia như đeo sầu của nàng Kiều. Bởi khi con người buồn thì cái nhìn cảnh vật cũng rất buồn. Hai câu thơ ấy vừa kết thúc đoạn trích lại vừa mang đến cho ta những cảm xúc rất thật của nàng Kiều và của nhà thơ Nguyễn Du nữa.

Kết bài: Cảm nhận về đoạn trích Nỗi thương mình trong Truyện Kiều của Nguyễn Du

Đoạn trích thể hiện được nỗi niềm xót xa của người con gái hồng nhan bạc mệnh. Người con gái ấy tưởng rằng có một cuộc sống yên lành hạnh phúc thế mà lại bị xã hội phong kiến kia vùi dập giữa đường đời. Không những thế mà chúng ta còn thấy được sự đồng cảm thương xót của nhà thơ với người con gái ấy qua đoạn trích này.