Đề bài : Từ truyện ngắn Một người Hà Nội của Nguyễn Khải anh chị rút ra bài học gì về việc xây dựng nếp sống văn hóa trong xã hội hiện nay.
Không thơm cũng thể hoa nhài
Dẫu không thanh lịch cũng người Tràng An
Nói đến người Hà Nội chúng ta thường nghĩ đến nếp sống tinh tế, nhẹ nhàng, cánh ứng sử thanh lịch. Truyện ngắn “ Một người Hà Nội” của Nguyễn Khải đã thể hiện được chiều sâu tâm hồn, tính cách của người Hà Nội qua bao sự đổi thay của đất nước. Nếu ở tác phẩm Mùa Lạc chúng ta thấy được sức sống mãnh liệt, tình yêu bùng cháy của một tâm hồn đã chịu nhiều tổn thương thì ở Một người Hà Nội lại là một “ hạt bụi vàng” chứa đầy những nét mềm mại tinh tế của người Hà Nội. Quan trọng hơn nữa qua tác phẩm này Nguyễn Khải muốn gửi gắm thông điệp về việc xây dựng nếp sống văn hóa mới.
Lấy nhân vật chính điển hình là người phụ nữ. Đó là cô Hiền. Được viết dưới dạng nhãn quan của nhân vật “tôi” đã mang đến cho độc giả những cái nhìn rất chân thực về nếp sống và tính cách của người Tràng An.
Bối cảnh của câu chuyện là khi đất nước Hà Nội những năm đầu vừa giải phóng. Khi ấy, Hà Nội bắt đầu chế độ mới với nhiều sự đổi thay trong cách sống và sinh hoạt và nền kinh tế thị trường phát triển mạnh. Nhà cô Hiền sống ở giữa trung tâm của sự thay đổi ấy “gia đình này rất khó gắn bó với chế độ mới, và chế độ mới cũng không thể tin cậy được ở họ. Là vì họ ở rộng quá, một tòa nhà tọa lạc ngay tại một đường phố lớn, hướng nhà nhìn thẳng ra cây si cổ thụ và hậu cung của đền Ngọc Sơn”. “Cái mặc họ cũng sang trọng quá. Mùa đông ông mặc áo ba – đờ – xuy, đi giày da, bà mặc áo măng – tô cổ lông, đi giày nhung đính hạt cườm. Lại cái ăn nữa cũng không giống số đông. Bàn ăn trải khăn trắng, giữa bàn có một lọ hoa nhỏ, bát úp trên đĩa, đũa bọc trong giấy bản và từng người ngồi đúng chỗ đã quy định”. “Họ đang tìm cách thích ứng với chế độ mới, cách sống, cách làm việc, và cả cách nói năng nữa”.
Trong sự đổi thay đó cô Hiền đã phải vươn lên để phù hợp với sự thay đổi của xã hội. Cô đã cố gắng kiếm lấy một cái nghề để nuôi sống ra đình, đó là vẻ đẹp của sự đảm đam của những người phụ nữ Việt nói chung. Không chỉ khéo lo toan vun vén gia đình, cô còn là một người biết cách dạy con và duy trì những nét truyền thống văn hóa tốt đẹp của người Hà Nội. Cô thường nói “Chúng mày là người Hà Nội thì cách đi đứng, nói năng phải có chuẩn, không được sống tùy tiện, buông tuồng”. Có thể thấy được cô yêu Hà Nội, yêu những nếp sống xưa cũ như thế nào.
Nhưng trong thời kỳ chiến tranh, tình yêu của cô dần lớn. Cô không thể cầm súng đi đánh giặc nhưng cô dạy con cô biết yêu tổ quốc yêu đồng bào có trách nhiệm với quốc gia dân tộc mình. Cô khuyên con đi tòng quân kháng chiến vào miền Nam đánh giặc. Có người mẹ nào không thương con mình, có người mẹ nào muốn con mình đi vào chỗ hiểm nguy. Nhưng vì miền Nam ruột thịt, vì tình yêu nhỏ nằm trong tình yêu lớn của dân tộc cô đã dạy con mình phải biết yêu thương và dần trưởng thành. Đó phải chăng là vẻ đẹp của những người mẹ Việt Nam thời kháng chiến?
Qua góc nhìn của cô Hiền chúng ta thấy được sự thay đổi của Hà Nội ngày ấy cũng không nhỏ, dường như nó đối lập với nếp sống xưa cũ của cô “Cách sống, cái tâm lý sống ồ ạt, xô bồ, vụ lợi của đám người vừa thoát khỏi cái chết cái khổ”…”Đã lâu không đến nên quên đường lát lát phải hỏi thăm. Có người trả lời, là nói sõng hoặc hất hàm, có người cứ giương mắt nhìn mình như nhìn con thú lạ”. Cô cảm nhận rằng giờ đây Hà Nội đã không còn giữ được phần hồn của Hà Nội nữa.
Những không phải vì thế mà cô thay đổi “ thanh giả tự thanh” cô vẫn tự mình giữ lại phần hồn Hà Nôi trong mình mặc có thế sự có đổi thay gì. Có lẽ vì thế mà Nguyễn Khải đã ví cô là “hạt bụi vàng” của Hà Nội.
Qua tác phẩm Một người Hà Nội ta thấy được những được tính tốt đẹp của người Trang An xưa cần được lưu giữ và học tập. Nhất là trong thời kỳ đổi mới khi đứng trước những sự thay đổi đang khiến nhiều người mất đi những nét truyền thống chạy theo lối sống phương tây. Hãy học tập cô Hiền để duy trì những nét truyền thống của dân tộc trong thời kỳ đổi mới của đất nước.
Tham khảo thêm:
Leave a Reply