Cảm hứng đất nước là một trong những cảm hứng sâu đậm của văn học Việt Nam sau cách mạng tháng Tám 1945. Qua những tác phẩm đã học trong sách giáo khoa ngữ văn 12 nâng cao tập một hãy làm sáng tỏ nhận định trên?

Đề bài: Cảm hứng đất nước là một trong những cảm hứng sâu đậm của văn học Việt Nam sau cách mạng tháng Tám 1945. Qua những tác phẩm đã học trong sách giáo khoa ngữ văn 12 nâng cao tập một hãy làm sáng tỏ nhận định trên?

Văn học ra đời với chức năng phản ánh đời sống khách quan, phản ánh thế giới, lí giải thế giới. Và mục đích cuối cùng của nó là hướng con người đến những giá trị tốt đẹp hơn. Trong suốt lịch sử văn học Việt Nam, đề tài chiến tranh, cảm hứng đất nước luôn là một cảm hứng sâu đậm. Đặc biệt cảm hứng ấy được thể hiện nhiều nhất, hào hùng nhất trong thời kì văn học Việt Nam sau cách mạng tháng Tám năm 1945. Các tác phẩm trong thời kì này đều mang những đề tài về chiến tranh, đất nước.

Hồ Chí Minh một vị lãnh tụ của nước Việt ta cũng mang cảm hứng về đất nước vào trong văn chương của minh. Vốn dĩ Người chẳng bao giờ nhận mình là một nhà thơ, nhà văn nhưng trong sự nghiệp cứu nước của mình Người lại coi văn chương như một vũ khí chiến đấu vô cùng mạnh mẽ và đắc lực. Trước nền độc lập bị đe dọa, trước chính quyền non trẻ đang phải chuẩn bị đối đầu với biết bao nhiêu quân giặc sừng sỏ trên thế giới, Hồ Chí Minh đã viết bản tuyên ngôn độc lập nêu cao quyền sống và quyền tự do của con người và vạch trần tội ác của thực dân Pháp, cuối cùng khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa và thề sẽ hi sinh tất cả để bảo vệ nền độc lập của dân tộc. Đã có biết bao nhiêu sự đấu tranh của đất nước được thể hiện trong tác phẩm, cũng có biết bao nhiêu sự khổ cực, đàn áp đẫm máu mà thực dân Pháp đã gây ra cho nhân dân ta. Không những thế, trong tác phẩm còn cũng thể hiện được hào hùng, chí cường của nhân dân ta khi giành được độc lập. Có thể nói cả chiều dài lịch sử đấu tranh, giữ nước, cả một dân tộc hồn hậu đã bật lên sự căm hờn, kiên trì và tất thắng được thể hiện vô cùng rõ nét trong tác phẩm.

Không chỉ Hồ Chí Minh, những người nghệ sĩ cũng mang cảm hứng đất nước vào trong tác phẩm của mình để thể hiện những đời sống chiến tranh, những cảm xúc tình cảm của cá nhân và của toàn dân tộc. Nếu nhà thơ Quang Dũng mang cảm hứng đất nước vào thơ mình thể hiện qua tình đồng chí, lý tưởng của những người lính Tây Tiến “Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh” thì Tố Hữu – nhà thơ dân tộc cũng thể hiện cảm hứng đất nước qua tình quân dân, tình đoàn kết dân tộc của người miền xuôi và người miền ngược “Mình về mình có nhớ ta/ Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng”, “Những đường Việt Bắc của ta/ Đêm đêm rầm rập như là đất rung/ …/Dân công đỏ đuốc từng đoàn/ Ánh sao đầu mũ bạn cùng mũ nan”. Trong những tác phẩm ấy, đất nước đều hiện lên với hình ảnh đau khổ, gian nan, những con người Việt Nam hiện lên không hề nhỏ bé về ý chí quật cường. Cả dân tộc kết thành một làn sóng nhấn chìm lũ giặc độc ác và đê hèn “Súng nổ rung trời giận dữ /Người lên như nước vỡ bờ /Nước Việt Nam từ máu lửa /Rũ bùn đứng dậy sáng loà” (Đất Nước – Nguyễn Đình Thi).

Thắng lợi quân Pháp toàn diện dân tộc ta lại phải đối đầu với tên đế quốc sừng sỏ là Mỹ, chúng không những có vũ khí hạt nhân mà chúng còn vô cùng độc ác. Đất Nước tiếng gọi thiêng liêng mà cũng vô cùng thân thương ấy được nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm định nghĩa, chiết tự qua những bề dày văn hóa, lịch sử và địa lí. Từ dòng dõi con rồng cháu tiên, từ những không gian sinh hoạt đời thường và không gian văn hóa đậm đà bản sắc, từ những con người hi sinh thầm lặng “Không ai nhớ mặt đặt tên/ Nhưng họ đã làm ra Đất Nước” đến những danh lam thắng cảnh trên toàn Đất Nước đều thể hiện được đời sống tâm hồn tốt đẹp của con người Việt.

Khi đất nước chuyển mình miền Nam tiếp tục đấu tranh miền Bắc đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội. Thực tại khiến cho người nghệ sĩ tài hoa Nguyễn Tuân thay đổi nhận thức, quan niệm. Trước đây ông chỉ nhìn thấy sự tài hoa trong người nghệ sĩ viết chữ nhả thơ thì nay lại nhìn thấy sự tài hoa trong người lái đò. Con người chiến thắng cả thiên nhiên hung dữ. Hay Chế Lan Viên – một nhà thơ giàu tình cảm đã thấy buồn khi không được lên Tây Bắc, nhà thơ gửi lên đó con tàu mộng tưởng thể hiện tình cảm dân tộc “Khi ta ở chỉ là nơi đất ở/ Khi ta đi đất bỗng hóa tâm hồn”.

Tất cả những tác phẩm ấy, tác giả ấy đều mang một cảm hứng đất nước. Cảm hứng ấy được kết đọng từ thực tại đất nước rồi sau đó được nhen nhóm trong tình cảm của tác giả và cuối cùng được thể hiện qua những tác phẩm văn học thời kì này. Chưa bao giờ Đất nước đoàn kết đến thế, chưa bao dân tộc Việt Nam hiện lên rõ nét, cụ thể, gian khổ nhưng hào hùng đến vậy.