Đề bài: Em hãy phát biểu cảm nghĩ về bài ca dao
“Con cò mà đi ăn đêm…
Đừng xáo nước đục đau lòng cò con”
Ca dao dân ca Việt Nam không những giàu nhạc điệu, giàu màu sắc, giàu ý nghĩa mà còn giàu hình ảnh biểu tượng. Trong số những hình ảnh đặc sắc như chàng, nàng, dậu mồng tơi, ánh trăng… thì hình ảnh con cò là một hình ảnh trở đi, trở lại trong ca dao với tần suất lớn nhất. Hình ảnh con cò không những mang nghĩa thực mà còn mang cả nghĩa tượng trưng. Bài ca dao “Con cò mà đi ăn đêm/…/Đừng xáo nước đục đau lòng cò con” là một bài ca dao đặc sắc.
Trước hết là nét nghĩa thực của hình ảnh con cò. Con cò không đi ăn ngày mà lại đi kiếm ăn vào ban đêm. Khoảng thời gian ấy, mọi vật đều trở nên tối đen lại khiến cho cò không thể nhìn rõ được cành cứng cành mềm. Chính vì thế mà có biết bao nhiêu mối nguy hiểm giăng lấy nó. Cò đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao, và nó bị một người bắt được, vào giây phút sinh tử ấy nó chỉ cầu xin “có xáo thì xáo nước trong đừng xáo nước đục đau lòng cò con”.
Tuy nhiên không thể dừng lại ở nét nghĩa thực ấy nhân dân ta dùng hình ảnh con cò để biểu tượng cho người nông dân cần mẫn, chăm chỉ và cụ thể ở đây là người mẹ tần tảo hết lòng vì con.
Con cò mà đi ăn đêm
Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao.
Bài ca dao mở đầu đã khiến người đọc đặt ra câu hỏi “Tại sao con cò này lại kiếm ăn ban đêm?” bởi thông thường cò sẽ đi kiếm ăn ban ngày. Rồi suy ngẫm thì có lẽ ai cũng hiểu ra rằng vì nghèo, vì kiếm ăn ban ngày vẫn không đủ để nuôi sống gia đình, không đủ để nuôi con. Vì lo cho những đứa con của mình mà người mẹ ấy chấp nhận đi đêm về hôm để kiếm đồng tiền với biết bao nhiêu mối nguy hiểm luôn chờ sẵn để chộp lấy người mẹ. Bài ca dao mở đầu đã khiến người độc cảm thấy súc động và thương cảm cho thân phận con cò. Thương cho thân phận người phụ nữ thời xưa và càng xót xa hơn khi không may con cò ấy gặp nạn “lộn cổ xuống ao”. Những tưởng cò biết bay thì lộn cổ xuống ao cũng có sao, nhưng không cò vẫn bị đối mặt với cái chết cận kề. Có lẽ đó chính là nghịch cảnh trớ trêu của những người nông dân trong xã hội xưa, khi tất cả trật tự, trắng – đen đều bị đảo lộn.
Ông ơi! ông vớt tôi nao,
Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng.
Với nhịp ngắt ” Ông ơi!” như xoáy sâu như một nốt nhấn bi thảm. Nó cầu xin, nhưng không phải xin cho sự sống mà xin người ta hiểu cho tấm lòng trong sạch của nó “tôi có lòng nào”.
Bài ca dao “Con cò mà đi ăn đêm” mượn tiếng kêu thương của con cò khi lâm nạn để nói về con người lao động với phẩm chất vốn có của họ: chết vinh còn hơn sống nhục.
Có xáo thì xáo nước trong,
Đừng xáo nước đục đau lòng cò con.
Đó là lời cầu xin sau cùng của con cò. Chuyện không may ấy sảy ra, nếu nó phải chết thì chỉ mong không để lại tiếng xấu khiến những đứa con bé bỏng của nó phải tủi nhục.
Qua thân phận con cò tác giả dân gian không chỉ thể hiện nỗi thương cảm cho thân phận của những con người nhất là người nông dân lam lũ, chịu thương chịu khó trong xã hội xưa mà còn nêu lên một triết lý nhân sinh tuyệt đẹp đó chính là tâm hồn trong sáng thà chết vinh còn hơn sống đục. Hình ảnh con cò không chỉ mang nét nghĩa tả thực mà còn mang nét nghĩa tượng trưng. Đâu đó trong lời ru của bà của mẹ cánh cò vẫn cứ rập rờn bay nhẹ nhàng trong những giấc mơ của bé.