Đề bài: Anh/ chị hãy khái quát ngắn gọn tục ngữ về con người và xã hội.
Khái quát ngắn gọn câu tục ngữ về con người và xã hội – Mẫu số 1
Văn học dân gian là một trong những nét đẹp văn hóa của dân tộc ta. Nó được thể hiện bằng nhiều hình thức như vè, đồng dao,ca dao… và đặc biệt là tục ngữ. Những câu tục ngữ về con người và xã hội thường dạy cho chúng ta nhiều bài học về cách làm người nhằm tôn vinh những phẩm chất cao đẹp và giá trị của con người.
Tục ngữ là một trong những thể loại của văn học dân gian. Trong khi ca dao dân ca là những khúc hát tâm tình, thiên về khía cạnh tinh thần tình cảm thì tục ngữ đúc kết kinh nghiệm sống trên nhiều lĩnh vực cuộc sống hàng ngày. Vì thế, tục ngữ là kho tàng kinh nghiệm, tri thức thực tiễn vô cùng phong phú.
Có lẽ từ lâu rồi từ khi chúng ta sinh ra và lớn lên qua lời ru của mẹ, qua những lời kể chuyện của bà trong ta hình thành nhân cách tốt đẹp, những phẩm chất truyền thống đi theo ta lớn lên. Những câu ca dao tục ngữ gắn liền với đời sống sản xuất, gắn liền với con người đưa cho ta nhiều bài học quý giá về cách làm người, cách ứng xử với lời thơ dễ thuộc nhớ lâu.
Các câu tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất thường sử dụng những hình ảnh so sánh, hoán dụ, các phép đối hiệu quả, tưởng như đối lập nhưng lại bù trừ cho nhau nhằm đề cao hiệu quả sử dụng giúp người nghe dễ hiểu dễ nhớ. Câu tục ngữ: “Con người quý hơn tiền bạc” thể hiện giá trị của con người cao quý hơn so với vật chất, dạy cho chúng ta về cách làm người không nên hư vinh mà bỏ qua giá trị con người. Sống phải đẹp ở tấm lòng đừng vì cái lợi trước mắt mà bỏ đi con người mình. Câu“ Dù khó khăn về vật chất, vẫn phải trong sạch, không làm điều xấu” cũng có ý nghĩa như thế, câu đó ý chỉ dù nghèo khó những vẫn phải giữ gìn nhân cách. Phép so sánh được sử dụng linh hoạt, đa dạng. Trong câu thứ nhất, so sánh “ bằng”, hai âm “ươi”( người- mười) đối nhau qua từ so sánh. Hai câu tưởng đối lập về ngữ nghĩa nhưng đều dạy cho ta bài học về cách làm người.
Không chỉ đề cao cách ứng xử, phẩm chất của con người ông cha ta còn khuyên nhủ con cháu không chỉ đẹp ở tâm hồn mà nên đẹp cả ở hình thức. Hình thức ở đây không phải ăn chơi, cái đẹp ở đây là giữ cho những bộ phận trên người mình hoàn thiện. “ Cái răng cái tóc là góc con người” cái răng cái tóc là phần hình thức con người. Hai bộ phận đó gắn chặt đi theo ta suốt cuộc đời, ta phải biết chăm chút từng yếu tố đó mới thể hiện được tính cách của mình. Sử dụng từ và câu nhiều nghĩa chỉ các yếu tố hình thức con người, cái răng cái tóc có đẹp thì con người mới có thể hoàn thiện. Ngoài tâm hồn con người ta cũng phải đẹp về cả cách ứng xử, đẹp tâm hồn là quan trọng nhưng đẹp hình thức là không thể thiếu. Người đẹp tâm hồn mà cung cách thô lỗ vô duyên thì con người đó cũng không được coi trọng.
Không chỉ đề cao phẩm chất, nét ứng xử,vẻ đẹp bên ngoài con người ông cha ta còn dạy con cháu phải tôn sư trọng đạo. Câu tục ngữ “ Muốn làm được việc gì cũng cần có người hướng dẫn” đề cao vị thế người thầy trong xã hội, chứng tỏ rằng từ xưa đến nay truyền thống học đạo luôn luôn được coi trọng và phát huy. Từ nhỏ khi chưa đi học qua các câu tục ngữ về con người và xã hội phần nào hình thành trong ta nhân cách tốt đẹp, cách ứng xử, giá trị bản thân cũng như yêu kính thầy cô. Truyền thống tôn sư trọng đạo luôn được đề cao hàng đầu, không chỉ thầy cô, bạn bè là người bước đi cùng ta dạy ta những kiến thức, luôn bên cạnh ta trên những chặng đường đời.
Câu tục ngữ“ Học thầy không tày học bạn” là một trong số đó, dân gian so sánh “ tày” vần với âm “ay” trong vế để so sánh ( thầy). Không chỉ vậy, ông cha ta khuyên chúng ta nên yêu thương những người khác, yêu bản thân nhưng cũng phải yêu lấy mọi người, đề cao cách ứng xử nhân văn. Cần nhắc ai đó biết giúp đỡ mọi người, nhất là trong hoạn nạn khó khăn. “ Được hưởng thành quả, phải nhớ ơn người tạo thành quả đó”, ta phải biết ơn với người đã có công lao giúp đỡ.“ Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” truyền thống đền ơn đáp nghĩa muôn đời chúng ta nên gìn giữ truyền thống quý báu đó. Hình ảnh ẩn dụ “ quả” rộng nghĩa uyển chuyển. Mới đọc tưởng chừng hai câu tục ngữ đối lập nhau nhưng thực chất là bổ sung chặt chẽ cho nhau. Cả hai câu, câu nào cũng đề cao việc học, chỉ có học tập biết tìm thầy học bạn thì con người mới có thể thành tài. Chúng ta phải biết kếp hợp học cả hai để đem lại hiệu quả cho nhau.
Khẳng định sức mạnh đoàn kết “ Việc lớn, việc khó không thể do một người làm được mà cần phải nhiều người hợp sức”. Đây là một trong truyền thống đoàn kết lâu đời của nhân dân ta, khi có chiến tranh hay trong thời bình luôn luôn phải ghi nhớ chúng ta là một dân tộc, phải yêu thương đùm bọc lấy nhau, quyết không để cho kẻ thù xâm lược phá vỡ đoàn kết đó.
Qua phân tích những câu tục ngữ về con người và đời sống thường hướng tới tôn vinh những phẩm chất cao đẹp, ca ngợi giá trị con người đồng thời đưa ra những lời khuyên và bài học về cách ứng xử trong cuộc sống.
Như vậy, qua việc khái quát tục ngữ về con người và đời sống với lối viết đơn giản dễ nghe dễ thuộc, lỗi so sánh ẩn dụ phong phú sức biểu đạt lớn dạy cho chúng ta bao nhiêu bài học về cách làm người, biết yêu thương mọi người, giúp cho ta biết sống một cách chan hòa, biết bảo vệ và lưu truyền truyền thống quý báu của dân tộc.
Khái quát ngắn gọn câu tục ngữ về con người và xã hội – Mẫu 2
Văn học dân gian được ví như bầu sữa mát lành mang lại trong tổng thể nền văn học nói chung. Cùng với văn học bác học thì văn học dân gian trở lên đặc sắc hơn cả, bởi nó gắn những bài học, những câu chuyện, những kinh nghiệm từ xa xưa mà ông cha ta hun đúc lại. Trong kho tàng văn học dân gian thì không thể không nhắc tới những câu tục ngữ đặc sắc nói về con người và xã hội, nó chiếm một vị trí “đắc địa” trong nền văn học dân gian nói riêng và văn học nói chụng.
Tục ngữ là một trong những thể loại đặc sắc của văn học dân gian. Tục ngữ là lời ăn tiếng nói hàng ngày của nhân dân, là những câu nói có vần vè, ngắn gọn dễ nhớ, dễ thuộc. Nhằm đúc kết kinh nghiệm, tri thức của ông cha ta ngày trước. Trong khi ca dao dân ca là những khúc hát tâm tình, những bài hát du. Còn ngược lại tục ngữ là những câu nói ngắn gọn, mang hai lớp nghĩa đen và nghĩ bóng nói về những tri thức, bài học của người đi trước đúc kết lại, mong muốn nhắn gửi cho thế hệ mai sau. Phải khẳng định rằng rất nhiều bài học của các câu tục ngữ mang lại có tính đúng đắn đến lạ kì, nó như một kim chỉ Nam định hướng bước đi của chúng ta và những bài học đó vẫn vẹn nguyên.
Dường như tuổi thơ của chúng ta thường gắn với lời ca tiếng hát, những lời ru trong trẻo của mẹ. Những câu chuyện bà thường hay kể, chuyện Thạch Sanh ở hiền gặp lành, mẹ con Lý Thông ác giải ác báo,… đã truyền cho chúng ta những bài học những cách học làm người theo một cách truyện đạt gần gũi nhất. Những câu ca dao tục ngữ gắn liền với đời sống sản xuất, gắn liền với con người đưa cho ta những bài học, những kinh nghiệm quý báu mà cha anh ta đúc kết từ bao đời. Đó quả là một kho tàng tri thức quý báu.
Những câu tục ngữ nói về thiên nhiên, về lao động sản xuất đến nay vẫn còn mang giá trị nguyên vẹn, nó vẫn được người đời nhắc nhớ, như một hướng dẫn đã mặc định trong họ. Cũng giống như nhiều câu tục ngữ khác, những câu tục ngữ nói về về thiên nhiên, lao động sản xuất đều dùng hình ảnh so sánh gần gũi, dung lối ẩn dụ, hoán dụ để diễn tả lại sự vật hiện tượng sống động, hấp dẫn. Như câu “Cơn đằng Đông vừa trông vừa chạy, cơn đằng Nam vừa làm vừa chơi” hay “Ai ơi đừng bỏ ruộng hoang, bao nhiêu tấc đất tất vàng bấy nhiêu’,…
Những câu tục ngữ nói về con người rất nhiều, nói về cách sống, cách đối nhân xử thế,…Bên cạnh những câu tục những sáng về nhân cách, cách học làm người thì còn có những câu tục ngữ mang tính khuyên dạy chúng ta nên sống như nào nên “tốt gỗ hơn tốt nước sơn”. Và cũng có những câu ông cha khuyên nhủ con cháu chúng ta quan tâm đến cả hình thức bên ngoài, đưa ra những nhận định về cái đẹp để người sau lấy đó làm cốt yếu “Cái răng cái tóc là góc con người”.
Trong kho tàng văn học dân gian, cũng có nhiều câu tục ngữ nói về lễ nghĩa thầy trò, việc tôn sư trọng đạo cũng là một đức tính cần có trong cuộc đời mỗi người. Trong cuộc sống ngày nay với những đòi hỏi về kiến thức, trình độ chuyên môn thì mỗi người tự học hỏi, học từ chính người thầy-người soi đường chỉ lối cho cho chúng ta, cập bến bờ. Vì vậy vậy tôn trọng người thầy là một việc làm đẹp, nên làm và rất đáng được trân trọng. Câu tục ngữ “Không thầy đố mày làm nên”, “Nhất tự vi sư, bán tự vi sư” là những câu tục ngữ đặc sắc nói về tôn sư trọng đạo.
Kiến thức của nhân loại là vô hạn, vì vậy không chỉ có học thầy, học trong lớp mà chúng ta có thể học ở mọi nơi. Học ngay cả từ bạn bè của bạn. Cũng có câu tục ngữ đánh giá cao về việc học ở bạn bè của mình là” Học thầy không tày học bạn”.
Khẳng định sức mạnh đoàn kết cũng là một trong những nội dung quan trọng trong những câu tục ngữ nói về con người và xã hội. Khi khó khăn một người khó có thể vượt qua được, nhưng cùng khó khăn đó nhiều người chung sức cùng làm thì lại dễ dàng vượt qua. Thật đúng với câu tục ngữ” Một cây làm chẳng lên non, ba cây chụm lại lên hòn núi cao”.
Mỗi câu tục ngữ là một bài học về cuộc sống. Am hiểu tục ngữ, ca dao Việt Nam chúng ta không chỉ đơn thuần nhận được một sự thoải mái, ví von do câu chữ mang lại mà ẩn sau đó là bài học làm người, cách sống sao cho đạo nghĩa, những kinh nghiệm dân gian về sản xuất,…Thật là một món quà vô giá mà cha anh ta để lại cho con cháu ngàn đời sau học hỏi.
Bài viết liên quan về các câu tục ngữ về con người và xã hội