Khái quát về bài Phò giá về kinh

Đề bài: Khái quát về bài ‘Phò giá về kinh’        

 Bài làm

“Phò giá về kinh” của Trần Quang Khải như một trang kí sự bằng thơ nóng hổi tính thời sự và đầy ắp sự kiện lịch sử nước ta trong thời đại nhà Trần. Bài thơ tứ tuyệt này ghi lại một cách hào hùng về hai chiến công vang dội của quân và dân Đại Việt vào xuân hè năm Ất Dậu (1285): trận Hàm Tử và trận Chương Dương. Trần Quang Khải đã ghi dấu hào khí chiến thắng đó qua các câu thơ:

“Chương Dương cướp giáo giặc

Hàm Tử bắt quân thù”

          Chương Dương là bến sông nằm ở hữu ngạn sông Hồng, thuộc huyện Thường Tín, tỉnh Hà Tây cũ. Chiến thắng Chương Dương diễn ra vào tháng 6 năm Ất Dậu (1285) do tướng Trần Quang Khải trực tiếp chỉ huy. Hàm Tử là địa danh ở tả ngạn sông Hồng, thuộc huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên. Chiến thắng Hàm Tử vào tháng tư cùng năm do tướng Trần Nhật Duật lãnh đạo cùng với sự hỗ trợ đắc lực của tướng Trần Quang Khải.

          Đây là trận thủy chiến dữ dội diễn ra trên chiến tuyến sông Hồng. Trong trận Hàm Tử, tướng Trần Nhật Duật đã chém được Toa Đô. Chỉ hai tháng sau, Trần Quang Khải đại phá giặc Nguyên – Mông tại bến Chương Dương. Hàng vạn lính xâm lược bị tiêu diệt và bị bắt làm tù binh. Sau đó, quân ta đã chiếm được nhiều chiến thuyền, vũ khí và lương thảo của giặc.

          Nhà thơ đã sử dụng thủ pháp nghệ thuật liệt kê và phép đối, làm nổi bật hai sự kiện lịch sử mang tầm chiến lược đã diễn ra tại bến đò và quan ải trọng yếu trên phòng tuyến sông Hồng. Chiến thắng Chương Dương diễn ra sau nhưng lại được nhắc đến trước là do nhà thơ đang sống trong không khí hào hùng của chiến thắng vừa diễn ra. Tiếp đến, nhà thơ mới làm sống lại hào quang của chiến thắng Hàm Tử trước đó.

          Hai cụm từ “đoạt sáo” (cướp giáo) và “cầm Hồ” (bắt giặc Hồ) được đặt ở vị trí đầu câu thơ, như một trọng âm, một nốt nhấn trong khúc khải hoàn, đồng thời gợi tả hai cú đánh trời giáng xuống quân xâm lược, chiến công nối tiếp chiến công, quân ta đại thắng. Niềm vui thắng trận tràn ngập lòng người. Từ nhà vua đến tướng sĩ, từ vương hầu đến người dân, ai ai cũng hả hê, sung sướng và tự hào.

          Hai chiến công ở bến Chương Dương và cửa Hàm Tử đã làm thay đổi cục diện chiến trường, quân ta từ thế bị động rút lui đã tiến lên phản công như vũ bão. Mới ngày nào, 50 vạn quân Mông Cổ do Thoát Hoan cầm đầu kéo sang dồn dập ồ ạt như sóng dữ tràn ngập bờ cõi Đại Việt. Khói lửa ngút trời kinh thành Thăng Long. Vận nước trong tình cảnh ngàn cân treo sợi tóc. Nhưng với tài thao lược của vị tướng Trần, quân ta đã “lấy đoản binh chế trường trận”, lấy yếu đánh mạnh. Trận Chương Dương, Hàm Tử đại thắng vang dội. Thế cờ đảo ngược hoàn toàn. Quân ta chiến thắng giòn giã, giáng đòn thua xuống đầu lũ giặc phương Bắc. Kinh thành Thăng Long hoàn toàn được giải phóng. Bè lũ xâm lược hoàn toàn bị quét sạch ra khỏi đất nước ta. Đó là những ngày tháng vinh quang của cả dân tộc. Mùa hè năm Ất Dậu (1285) là mùa hè mà niềm vui chiến thắng trào dâng khắp sông núi. Câu thơ của Trần Quang Khải như một trang kí sự chân thực, hào hùng, mang phẩm vị anh hùng ca và đồng thời tạo nên một nét đẹp của bài thơ.

          Máu sương của ba quân, lòng quả cảm của người chiến binh, tài thao lược sáng suốt của của tướng soái đã góp phần làm nên chiến công Chương Dương, Hàm Tử oanh liệt. Phải là người chứng kiến cuộc chiến, phải là nhà thơ tài hoa, Trần Quang Khải mới viết được những câu thơ hùng tráng như vậy. Tác giả “Tụng giá hoàn kinh sư” là một trong những thi sĩ đầu tiên của Đại Việt đã đem địa danh sông núi nước nhà in đậm vào lịch sử và nền thơ ca dân tộc như một mốc son chói lọi: Chương Dương và Hàm Tử. Chỉ bằng bốn câu thơ ngũ ngôn với nhịp thơ nhanh và các động từ mạnh, thi sĩ không chỉ tái hiện không khí chiến thắng oanh liệt của quân dân ta mà còn gợi ra bao ý nghĩa, bao liên tưởng, cảm xúc, bao ý vị sâu xa về sức mạnh Đại Việt.

Tham khảo thêm bài viết có liên quan