Soạn bài Ôn tập về dấu câu (dấu chấm, dấu chấm hỏi, dấu chấm than)

Đề Bài: Soạn bài Ôn tập về dấu câu (dấu chấm, dấu chấm hỏi, dấu chấm than)

I. Công dụng
1. Đặt các dấu chấm, dấu phẩy, dấu chấm than vào chỗ thích hợp có dấu ngoặc đơn và giải thích vì sao em đặt các dấu câu như vậy.

Gợi ý:
a) Ôi thôi, chú mày ơi ! Chú mày có lớn mà chằng có khôn
-> Đặt dấu chấm than bởi vì đây là câu cảm thán.
b) Con có nhận ra con không?
-> Đặt dấu chấm hỏi ở cuối câu bởi đây là câu hỏi.
c) Cá ơi, giúp tôi với ! Thương tôi với !
-> Đặt dấu chấm than ở cuối mỗi cầu vì đây là câu cầu khiến.
d) Giời chớm hè. Cây cối um tùm. Cả làng thơm.
-> Đặt dấu chấm để ngăn cách các câu đơn với nhau.

2. a) Tôi phải bảo:
– Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.
[…] Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:
– […] Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi.
(Tô Hoài)
b) AFP đưa tin theo cách ỡm ờ: “Họ là 80 người sức lực khá tốt nhưng hơi gầy” (!?)
(Nguyễn Tuân)
Gợi ý: Ở hai câu trên cách sử dụng dấu câu có đặc biệt là có hai dấu chấm đặt sau hai câu cầu khiến.

Và ở câu b) dấu chấm than biểu hiện ý mỉa mai.

II. Chữa một số lỗi thường gặp
1. So sánh cách dùng dấu câu trong từng cặp câu dưới đây:
a) –  “Đệ nhất kì quan Phong Nha” nằm trong một quần thể hang động thuộc khối núi đá vôi Kẻ Bàng ở miền tây Quảng Bình. Có thể tới Phong Nha rất dễ dàng bằng hai con đường […].
(Trần Hoàng)
–  “Đệ nhất kì quan Phong Nha” nằm trong một quần thể hang động thuộc khối núi đá vôi Kẻ Bàng ở miền tây Quảng Bình, có thể tới Phong Nha rất dễ dàng bằng hai con đường.
b) –  Nơi đây vừa có nét hoang sơ, bí hiểm; lại vừa rất thanh thoát và giàu chất thơ.
(Trần Hoàng)

–  Nơi đây vừa có nét hoang sơ, bí hiểm. Lại vừa rất thanh thoát và giàu chất thơ.
Gợi ý: Nhận xét cách dùng câu của hai cặp câu trên:
– Đặt dấu chấm sau chữ bí hiểm là cách đặt dấu câu không hợp lý vì đang là một câu liền mạch nếu đặt dấu chấm sẽ làm đứt mạch câu khiến câu rời rạc.
– Cặp từ vừa phải đi song hành trong cùng một câu để diễn tả hai trạng thái cùng diễn ra.
– Chấm câu như vậy còn làm câu sai về ngữ pháp thiếu đi thành phần vị ngữ của câu.

2. Trong hai đoạn văn sau đây, những câu nào dùng dấu câu không hợp lí? Vì sao?
a) Tôi chẳng tìm thấy ở tôi một năng khiếu gì?  Và không hiểu vì sao tôi không thể thân với Mèo như trước kia được nữa?  Chỉ cần một lỗi nhỏ ở nó là tôi gắt um lên.
b) Tôi chẳng tìm thấy ở tôi một năng khiếu gì. Và không hiểu vì sao tôi không thể thân với Mèo như trước kia được nữa. Chỉ cần một lỗi nhỏ ở nó là tôi gắt um lên!
(Tạ Duy Anh)

Gợi ý:
– Câu (a) Hai câu đầu không phải là câu nghi vấn hay câu để hỏi nên không thể dùng dấu chấm hỏi như vậy được.
– Câu (b) Câu cuối cùng là một câu kể bình thường chứ không phải là câu cảm thán hay câu cầu khiến, bởi vậy dùng dấu chấm than cũng không hợp lý.

Tham khảo thêm bài viết liên quan:

Soạn bài Ôn tập về dấu câu (dấu phẩy).