Đoạn trích: “Con ong làm mật yêu hoa…Sống chăng, một đốm lửa tàn mà thôi” (trích từ bài thơ Tiếng ru của Tố Hữu ) gợi cho em suy nghĩ gì về lẽ sống của con người trong xã hội hiện nay?
Con ong làm mật yêu hoa
Con cá bơi, yêu nước; con chim ca, yêu trời
Con người muốn sống, con ơi
Phải yêu đồng chí, yêu người anh em.
Một ngôi sao, chẳng sáng đêm
Một thân lúa chín, chẳng nên mùa vàng.
Một người – đâu phải nhân gian?
Sống chăng, một đốm lửa tàn mà thôi!
(Tố Hữu, Tiếng ru)
Hướng dẫn làm bài:
1. Giới thiệu:
– Giới thiệu chính xác vấn đề cần nghị luận.
– Dẫn dắt và trích lại nguyên văn đoạn thơ trong đề bài.
2. Khái quát về đoạn thơ:
– Nội dung của đoạn thơ: tả thực một loạt sự vật: con ong, con cá, con chim trong mối quan hệ, gắn kết với môi trường sống; triết lí: một thân lúa chín – chẳng thể làm nên mùa vàng, một người – không thể tạo thành nhân gian. Từ đó, liên hệ và đúc kết bài học sống cho con người: sống để yêu thương tất thảy; tự nguyện sống hòa nhập, gắn bó cá nhân với cộng đồng.
– Các từ yêu, một, sống lặp lại nhiều lần để nhấn mạnh, khẳng định lẽ sống, hành động sống đẹp của cá nhân trong mối quan hệ gắn kết với cộng đồng.
3. Từ đoạn thơ, khái quát chính xác vấn đề xã hội cần nghị luận:
Lẽ sống đẹp của con người trong xã hội:
– Sống để yêu thương; dâng hiến
– Cá nhân tự nguyện gắn bó với cộng đồng mới hình thành môi trường sống rộng lớn, giàu tính nhân văn.;
– Sống cho những điều lớn lao cống hiến cho xã hội và đất nước như Con cá bơi, yêu nước” hay “Con chim ca, yêu trời”
– Ý thức về sự sống, sự tồn tại của cá nhân trong cộng đồng: “Một ngôi sao, chẳng sáng đêm” hay “Một thân lúa chín, chẳng nên mùa vàng”. Lối sống ích kỷ, chia rẽ con người sẽ trở nên nhỏ bé và vô nghĩa.
4. Bình luận, chỉ ra tầm quan trọng của vấn đề đối với xã hội hiện nay: Đây là vấn đề có ý nghĩa xã hội, thời sự cập nhật và ý nghĩa nhân sinh sâu sắc, liên quan tới nhận thức, lối sống và hành động sống của con người. Đặc biệt là thời kinh tế thị trường, khi mà những giá trị tình cảm của con người với con người trong xã hội đang biến dạng.
5. Lí giải, phân tích, chứng minh, bình luận :
– Phân tích những biểu hiện cụ thể, chỉ rõ nguyên nhân, đánh giá hiệu quả tích cực của hành động và lẽ sống yêu thương giữa người với người trong xã hội. Lấy dẫn chứng từ thực tế đời sống để chứng minh từng biểu hiện.
– Phân tích những biểu hiện cụ thể, chỉ rõ nguyên nhân, đánh giá hiệu quả tích cực của hành động và lẽ sống tự nguyện gắn bó, kết nối cá nhân với cộng đồng và đất nước. Lấy dẫn chứng từ thực tế đời sống để chứng minh từng biểu hiện.
– Bác bỏ, phê phán, chỉ rõ tác hại của lối sống thờ ơ, dửng dưng, ích kỉ của một số người trong xã hội hiện nay. Lấy dẫn chứng từ thực tế đời sống để chứng minh.
6. Rút ra bài học:
– Đoạn thơ là lời giáo dục, là sự triết lí nhẹ nhàng, sâu sắc và thấm thía về lẽ sống đẹp cho mỗi con người trong cuộc đời mà nhà thơ Tố Hữu muốn gửi đến bạn đọc.
– Con người sống cần phải biết yêu thương và sẵn sàng dâng hiến; mỗi cá nhân cần phải có mối liên hệ gắn kết khăng khít với cộng đồng.