Phân tích bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng

Phan tich bai tho Tay tien – Đề bài: Anh chị hãy viết bài văn Phân tích bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng để làm nổi bật vẻ hào hùng bi tráng của người lính Tây tiến.

Mở bài: Giới thiệu về tác giả Quang Dũng và bài thơ Tây Tiến

Quang Dũng là một người nghệ sĩ đa tài, ông không chỉ đàn giỏi mà ông còn là một nhà thơ trong thời kì kháng chiến chống Pháp. Tên tuổi của Quang Dũng gắn liền với bài thơ Tây Tiến. Trước Tây Tiến Quang Dũng đã làm thơ và cũn có những bài thơ khá hay nhưng chỉ đến Tây Tiến nhà thơ mới ghi được dấu ấn trong mắt người đọc với phong cách thơ hồn hậu, trẻ trung. Bài thơ Tây Tiến thể hiện nỗi nhớ của Quang Dũng về đơn vị cũ của mình. Bài được in trong tập  Mây đầu ô.

Thân bài: Phân tích bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng

Trước hết là bốn câu thở đầu tác giả mở ra một không gian của Tây Tiến xưa kia. Những hình ảnh mang đầy những nỗi nhớ thương được nhà thơ nén vào từng câu thơ ấy:

“Sông Mã xa rồi Tây tiến ơi!
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi
Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi”

Không gian của con sông Mã hiện lên mang đầy những nỗi nhớ. Nỗi nhớ ấy chính là nỗi nhớ về một thời đã xa bên đơn vị Tây Tiến của nhà thơ. Những tiếng gọi tha thiết thân thương được cất lên vô cùng da diết. Không chỉ là không gian sông mã mà còn là không gian của những cánh rừng. Có thể nói hình ảnh đoàn quân Tây Tiến được in dấu trên những góc suối nẻo rừng. Tất cả những không gian ấy đều in dấu bước chân của họ và khi nhớ về nó nhà thơ nhớ hết cả. Từ “ơi” ở câu thứ nhất hiệp vần với từ “chơi vơi” ở câu thứ hai mang đến sự vang dội. Ta cảm tưởng rằng nỗi nhớ kia như dội vào không gian vọng về thời gian của những năm tháng chiến đấu kiên cường kia. Vần “ơi” mở rộng như càng thể hiện được sự da diết trong nỗi nhớ ấy. Hai địa điểm đầu tiên được nhà thơ nhắc đến là Sài Khao và Mường Lát. Người chiến sĩ Tây Tiến ra đi từ lúc sương vẫn còn giăng mắc trên những cảnh vật và khi về thì đêm đã lên hơi rồi. Cái từ “hơi” ấy cảm giác như nhẹ nhàng lắm. Phải chăng khi cái mệt mỏi kia khi về nghỉ lại cảm thấy nhẹ nhàng sau một ngày hành quân vậy. tác giả không nói hoa nở mà nói hoa về, không viết đêm sương mà lai viết đêm hơi. Như thế là nhà thơ đã chuyển từ thế giới thực sang thế giới ảo. Hình ảnh hoa kia không chỉ là hoa mà hình như còn là hình bóng của con người, hay có thể còn là ngọn đuốc của các anh chiến sĩ Tây Tiến.

Đến những câu thơ tiếp theo nhà thơ tiếp tục thể hiện nỗi nhớ của mình qua hình ảnh những cuộc hành quân của đoàn quân Tây tiến. Đó là tất cả sự gian nan khó khăn trên con đường hành quân ấy:

“Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi”

Những vần trắc chiếm hơn nữa số từ trong những câu thơ cho thấy sự gian nan khúc khuỷu của đường hành quân. Vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ hiện lên làm nổi bật ý chí bất khuất của con người. Núi kia có cao nhưng không cao hơn ngọn súng của các đồng chí. Hàng ngày họ phải leo lên rồi lại leo xuống không biết bao nhiêu là núi. Hình ảnh cây súng chắc trong tay chĩa lên cao súng dường như đang chạm đến tận trời. Hình ảnh súng ngửi trời thật đẹp nó thể hiện ý chí kiên cường vượt qua khó khăn của người chiến sĩ. Ngàn thước lên cao rồi lại ngàn thước xuống hiểm trở vô cùng. Những từ “thăm thẳm”, “ khúc khuỷu” thể hiện sự hùng vĩ hiểm trở của núi rừng tây Bắc. Không những thế nhà thơ ngắt nhịp câu thơ 4/3 thể hiện được tâm trạng của nhà thơ như bẻ gãy làm đôi, sự đối lập trong cùng một câu thơ đã lột tả hết con đường mà những chiến sĩ tây Tiến phải đi qua. Không những thế câu thơ thứ tư nhà thơ lại kết cấu toàn những vần bằng. Có thể nói ở trên trúc trắc đến đâu thì ở dưới lại nhẹ nhàng đến đấy. Câu thơ như thể hiện tâm trạng thoải mái nhẹ nhõm của những người chiến sĩ Tây Tiến sau những giờ khắc gian nan trên những dốc những đèo tây Bắc. Những hạt mưa xa kia cảm tưởng như sương muối bồng bềnh. Có thể nói đây chính là những câu thơ tuyệt bút trong bài thơ Tây Tiến.

Sáu câu thơ tiếp theo Quang Dũng thể hiện chặng đường gian nan của đoàn quân Tây Tiến có những chiến sĩ đã ngã xuống, Thiên nhiên Tây Bắc hiện lên trong những sự dữ dội của thú rừng:

“Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu màu em thơm nếp xôi”

Hình ảnh những người chiến sĩ ngã xuống được nhà thơ nói giảm nói tránh là dãi dầu không bước nữa. Súng mũ ở đó anh gục lên mà bỏ quên đời. Đó là sự hi sinh thế nhưng với sự hồn hậu lãng mạn của mình nhà thơ nói giảm nó đi để không thấy nhiều sự hi sinh mất mát. Thiên nhiên Tây bắc lại hiện lên với những hình ảnh của buổi chiều những con thú dữ gầm thét, đêm đến thì cọp lại chêu người. Nhà thơ nói cọp chêu người cũng làm cho chúng ta sự chêu đùa của nhà thơ. Câu thơ như dí dỏm hơn thể hiện sự dữ dội của thiên nhiên nhưng không quá khắc nghiệt. Trước nhưng nỗi nhớ ấy nhà thơ lại cất lên nỗi nhớ Tây Tiến với Mai Châu thắm đẫm tình quân dân với thơm nếp xôi và cơm lên khói. Nhà thơ không dùng chữ ơi để thể hiện nữa mà lại là nhớ ôi. Điều đó cho thấy nhà thơ đang nuối tiếc một thời đã qua.

Đến những câu thơ tiếp theo tình quân dân keo sơn gắn bó được Quang Dũng nhắc đến nỗi nhớ của mình:

“Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa
Kìa em xiêm áo tự bao giờ
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ”

Sau những cuộc hành quân gian nan vất vả những người Tây Tiến lại được sống trong tình quân dân thăm thiết chân tình. Những hội đuốc hoa được tổ chức cho những người chiến sĩ. Lúc ấy những cô gái Lào mang trên mình những bộ quần áo màu sắc rực rỡ khèn lên điệu nhạc thì nàng cũng e ấp múa. Niềm vui ấy giống như những món quà dành cho những người chiến sĩ. Những ngọn đuốc hoa lên đèn sáng bưng cả một khoảng không gian những người chiến sĩ ngồi quây quần bên đồng lửa vỗ tay theo điệu khèn và ngắm những cô gái Lào nhày múa.

Cuộc vui thì bao giờ cũng phải chia tay, quy luật của cuộc sống ở thê mà ở đây chiến sĩ Tây Tiến nghỉ ngơi rồi thì cũng phải đi hành quân tiếp. Và khi rời đi cảnh tượng chia tay diễn ra ở đây thật sự rất quyến luyến:

“Người đi Châu Mộc chiều sương ấy
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ
Có thấy dáng người trên độc mộc
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa”

Một cảnh tượng quyến luyến chia tay. Sau những niềm vui ấy chiều hôm đó những người chiến sĩ Tây Tiến lại lên đường. Người dân thể hiện sự quyến luyến với những người chiến sĩ ấy khi chia tay bịn rịn khó tả. Đến cảnh vật nơi đây cũng nhuốm màu tâm trạng chia ly. Lau như có hồn để nẻo về bến bờ. Dáng người dân trên con thuyền độc mộc mà đưa cành tay vẫy chào những người chiến sĩ ấy. Dòng nước hoa đong đưa như thể hiện được cái hồn của cảnh vật, sự trôi chảy của thiên nhiên kia chính là sự trôi chảy của thời gian. Cuộc vui hết thì người chiến sĩ cũng phải đi làm nhiệm vụ.

Không chỉ vậy Quang Dũng nhơ đến những hình ảnh của những người chiến sĩ Tây Tiến với chân dung khuôn mặt, ánh mắt:

“Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”

Có thể nói chân dung người chiến binh Tây tiến hiện lên thật sự rất ốm thế nhưng lại không yếu. Họ không mọc được tóc là do cuộc sống nơi rừng thiêng nước độc rửa chân rung lông gội đầu rụng tóc hay cũng có thể đó chính là kết quả của những trận sốt rét rừng khiến cho chiến binh Tây Tiến rụng hết tóc. Quân xanh màu lá cũng có thể hiểu là màu xanh của trang phục lá cây, hay là sự xanh xao của sự thiểu thốn nơi chiến trường. Thế nhưng họ không yếu mà vẫn giữ oai hùm. Hình ảnh mắt trừng nhơ đến những dáng kiều thơm kia một thời được coi là mông rớt buồn rơi. Mắt trừng là do sự căm thù giặc mong muốn quét sạch bóng quân thù. Đó phải chăng cũng là hình ảnh thể hiện sự thức đêm của chiến binh vì nghĩ đến biên giới. Họ gian nan với cuộc chiến tranh những họ không quên nhớ đến những người thương của mình để được an ủi.

Những câu thơ cuối cùng cất lên thể hiện những lý tưởng và bức tượng đài bi tráng của người chiến binh Tây Tiến:

“Rải rác biên cương mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành
Tây Tiến người đi không hẹn ước
Đường lên thăm thẳm một chia phôi
Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi”

Bức tượng đài bi tráng của người chiến sĩ được thể hiện qua hình ảnh những nấm mộ rải rác trên biên cương. Không có tên tuổi, không có quê quán chỉ là những nấm lồi lên trên mặt đất mà thôi. Họ thể hiện lý tưởng vì nước của mình. Họ không tiếc đời xanh mà chỉ muốn hết lòng vì đất nước. Khi chết đi may lắm thì cũng chỉ có manh chiếu quấn về với đất chứ không có áo bào nào cả. Cái đẹp của sự bi tráng ấy được thể hiện trang trọng qua hàng loạt các từ Hán Việt trong những câu thơ trên. Con sông Mã như khóc thương cho những người chiến sĩ qua đời, hay là chính giờ đây nó đang chơi vơi một mình nên nó gầm lên vì nhớ Tây Tiến. Những người lên Châu mộc thì đã chấp nhận đương đầu với cái chết cho nền cả khi chết đi hồn cũng về những nơi gắn bó gian nan của tình đồng đội, tình quân dân chứ không về xuôi nữa.

Kết bài: Cảm nhận về bài thơ Tây tiến qua những vần thơ giàu hình ảnh họa tiết của tác giả

Như vậy nhà thơ nhớ đến đơn vị cũ của mình mà thể hiện nó thành những câu thơ giàu cảm xúc. Không những thế trong những câu thơ ấy còn giàu chất họa chất nhạc khiến cho Tây Bắc hiện lên với nhưng vẻ đẹp và những gian nan hiểm nguy. Đồng thời thể hiện sự hào hùng của một thời bom đạn với đoàn binh tây Tiên ấy. Họ tuy không còn nữa nhưng bức tượng đài mà họ xây lên chắc chắn còn mãi trong những trái tim Việt Nam.